سازمان های مردم نهاد (NGOs) سازمان‌هایی هستند که به صورت مستقل از دولت و بخش خصوصی تأسیس شده و به هدف ارائه خدمات، حل مسائل اجتماعی، بهبود شرایط زندگی و حمایت از حقوق انسانی در جامعه فعالیت می‌کنند.
سازمان‌های مردم نهاد برای فعالیت در کشورهای مختلف، باید از ارگان‌های مختلفی مثل دولت، وزارت کار و امور اجتماعی و یا سازمان‌های دیگر مجوز دریافت کنند. همچنین برخی سازمان‌های مردم نهاد به صورت غیررسمی و بدون مجوز فعالیت می‌کنند اما در برخی کشورها این فعالیت‌ها غیرقانونی هستند و ممکن است با پیگرد قانونی روبرو شوند.
در این مقاله ابتدا به تعریف سازمان‌های مردم نهاد می‌پردازیم و بعد چشم‌اندازی از مسیر گرفتن مجوز برای این سازمانها ارائه می‌کنیم.
ممکن است بارها با سازمان‌هایی تحت عنوان سازمان‌های مردم نهاد – که به اسم مخفف‌شده‌ی سمن نیز مشهورند- مواجه شده باشیم. ممکن است حتی قصد تأسیس یکی از این سازمانها را نیز کرده باشیم اما، به دلیل عدم آگاهی از شرایط آن، منصرف شده باشیم.
در این مقاله به آگاهی بخشی درباره این سازمانها می پردازیم.
سازمان‌های مردم نهاد از کجا مجوز میگیرند؟
در بسیاری از کشورها، سازمان‌های مردم نهاد باید درخواست مجوز و ثبت نام در سازمان‌های دولتی را داشته باشند. این مجوزها و ثبت نام ها معمولاً به این منظور صادر می‌شوند که از سازگاری فعالیت آن سازمان با قوانین اطمینان حاصل شود؛ همچنین این کار به کاربردی‌تر شدن فعالیت‌های دولت کمک می‌کند. همچنین در برخی کشورها، سازمان های مردم نهاد باید گزارش های مالی خود را به سازمان های دولتی ارائه دهند و تحت نظارت و بازرسی قرار دارند.
این سازمانها برای فعالیت در کشورهای مختلف، باید از دولت یا سازمان‌های مربوطه مجوز دریافت کنند. در بسیاری از کشورها، وزارت کار و امور اجتماعی مسئول صدور مجوز هستند. در بعضی کشورها، سازمان های دیگری مانند وزارت دفاع یا سازمان های امنیتی نیز مسئول صدور مجوز هستند. همچنین، برخی سازمان‌های مردم نهاد به صورت غیررسمی و بدون مجوز فعالیت می کنند، اما در برخی کشورها این فعالیت ها غیرقانونی است و ممکن است با پیگرد قانونی روبرو شوند.
در ایران این سازمانها از وزارت کشور مجوز میگیرند.
به چه سازمان‌هایی سازمان مردم نهاد می‌گویند؟
سازمان های مردم نهاد (NGOs) سازمان‌هایی هستند که به صورت مستقل از دولت و بخش خصوصی تأسیس شده و به هدف ارائه خدمات، حل مسائل اجتماعی، بهبود شرایط زندگی و حمایت از حقوق انسانی در جامعه فعالیت می‌کنند.
این سازمانها معمولاً توسط گروه‌های مختلفی از جامعه تشکیل شده و برای رسیدن به هدف خود از منابع مالی و نیروی انسانی خود استفاده می‌کنند.
یک سازمان مردم نهاد در چه حوزه‌هایی فعالیت می‌کند؟
این سازمانها دارای اهداف غیرانتفاعی و غیرسیاسی می‌باشند. سازمان‌های مردم نهاد در حوزه‌های مختلفی از جمله حقوق بشر، محیط زیست، بهداشت و درمان، امور زنان، عمران و آبادانی، توسعه اجتماعی و اقتصادی، آموزش و پژوهش، فرهنگ و هنر، ورزش و … فعالیت می‌کنند.
این سازمانها معمولاً از طریق فعالیت‌های مختلفی مثل تحقیق، آموزش، ترویج اقدامات اعتراضی و انجام پروژه‌های مشترک با دولت و بخش خصوصی به دنبال رسیدن به اهداف خود هستند.
نظارت بر سازمان‌های مردم نهاد:
هدف از نظارت بر سازمان‌های مردم نهاد، اطمینان از سازگاری فعالیت آن‌ها با قوانین مربوطه می‌باشد. بسیاری از کشورها دارای یک سازمان دولتی هستند که مسئول نظارت بر سازمان‌های مردم نهاد است؛ این سازمان‌های ناظر معمولاً به منظور بررسی مستندات و گزارش‌های مالی، بازرسی‌های میدانی، برگزاری جلسات با مدیران این سازمان‌های و پاسخ به شکایات عمومی، اقدام به نظارت بر فعالیت‌های سازمان‌های مردم نهاد می کنند.
راهنمای تأسیس سازمان مردم نهاد در ایران:
۱- ثبت درخواست تأسیس سمن از طریق تکمیل فرم تقاضانامه در پرتال وزارت کشور و دریافت کد پیگیری.
۲- مراجعه به پرتال جهت اطلاع از نتیجه درخواست تأسیس یک هفته تا ۱۰ روز پس از ثبت تقاضا.
۳- تکمیل فرم مشخصات فردی مؤسسین و اساس‌نامه از طریق سایت در صورت تایید تقاضای تاسیس سمن.
۴- مراجعه نماینده مؤسسین به اداره کل امور سازمان‌های مردم نهاد از وزارت کشور یا استانداری‌ها و فرمانداری‌های کشور (با توجه به محدوده جغرافیای فعالیت سمن) جهت تحویل مدارک.
۵- تشکیل پرونده در دبیرخانه هیأت نظارت و انجام استعلامات ۴ گانه ( قوه قضائیه، اطلاعات، ناجا، تخصصی)
۶- اخذ پاسخ استعلام‌ها و طرح پرونده تاسیس سمن در هیأت نظارت.
۷- برگزاری مجمع عمومی مؤسس جهت تعیین هیأت مدیره و بازرسان و تصویب طرح اساس‌نامه در صورت موافقت هیأت نظارت با تأسیس انجمن.
۸- معرفی سمن به ثبت شرکت‌ها جهت ثبت شخصیت حقوقی.
۹- تحویل پروانه تأسیس و فعالیت پس از دریافت روزنامه رسمی ثبت شرکت ها.
منابع: