با توجه به قرائن و پیشینه تاریخی که از وقف و امور خیر در تاریخ سرتاسر جهان به‌خصوص ایران وجود دارد و به علت اهمیت آن در اوضاع اجتماعی و فرهنگی جامعه، در این مقاله خیریه التیام، نکته‌هایی کلی جهت تعریف وقف و خیریه و تفاوت آن‌ها بیان می‌شود تا به افراد خیّر و نیکوکار فرصت انجام کار خیر آگاهانه داده شود تا آن‌ها از نتیجه کار خود مطلع شوند.
مقدمه
با توجه به قرائن و پیشینه تاریخی که از وقف و امور خیر در تاریخ سرتاسر جهان به‌خصوص ایران وجود دارد و به علت اهمیت آن در اوضاع اجتماعی و فرهنگی جامعه، در این مقاله از سری مقاله‌های خیریه التیام، نکته‌هایی کلی جهت تعریف وقف و خیریه و تفاوت آن‌ها بیان می‌شود تا به افراد خیّر و نیکوکار فرصت انجام کار خیر آگاهانه داده شود تا آن‌ها از نتیجه کار خود مطلع شوند.
شاید مسئله وقف و خیریه از جمله مسائل بدیهی باشد که کم‌تر به معنای واقعی آن و تفاوت‌های آن فکر کرده‌ایم. بنابراین، خیریه التیام با هدف ایجاد آشنایی بیشتر و رفع ابهام‌های احتمالی، اقدام به ارائه این مقاله کرده است تا سهمی در تداوم جریان کار خیر داشته و چراغ امید افراد را روشن نگه دارد.
تاریخچه اوقاف و نذورات
تاریخچه پیدایش و چگونگی اوقاف و نذورات در میان ملل و اقوام قدیم به طور دقیق روشن نیست ولی، از یافته‌های به دست آمده چنین برداشت می‌شود که از آغاز پیدایش ادیان آسمانی و بعثت انبیاء و ظهور کاهنان و ساخته شدن معبدها و آتشکده‌ها، صدقات و نذوراتی مانند «اوقاف» وجود داشته است. این صدقات و نذورات صرف عمران و آبادانی معابد و امور خیریه می‌شد.
از میان ملل قدیم، اقوام آریایی نژاد به ویژه ایرانیان از زمان‌های دور به پیروی از آئین و کیش خود به کارهای نیک و آبادانی و دستگیری از درماندگان و بینوایان توجه نموده و به یقین دارای موقوفات و نذورات بسیاری برای نگهداری معابد و آتشکده های خود بوده‌اند که پاره‌ای از آن‌ها در بعضی از شهر‌های ایران مثل یزد و کرمان همچنان باقی است.
وقف به چه معناست؟
وقف در لغت به معنای نگه داشتن، توقف، منحصر کردن و حبس کردن و در اصطلاح عبارت است از حبس عین مال و قرار دادن منفعت آن در راه خیر.
به کدام موسسه خیریه می گویند؟
مؤسسات خیریه عام‌المنفعه (NGO) مؤسساتی هستند که در راستای امور فرهنگی، بهداشتی، درمانی، عمرانی، اجتماعی و امور عام‌المنفعه به‌صورت غیر تجاری، غیر انتفاعی، داوطلبانه و بدون وابستگی به دولت‌ها تأسیس و به ثبت رسیده‌اند . افراد خیّر می‌توانند مؤسسات خیریه تأسیس کنند؛ این مؤسسات با اهداف خیرخواهی مبتنی بر غیرخواهی تأسیس و عنوان شخصیت حقوقی به خود می‌گیرند و می توانند اموال، املاک، سهام، پول و غیره را مالک شوند. این مؤسسات پس از تأسیس و ثبت در دفاتر رسمی عنوان حقوقی دارند و بر اساس صلاح‌دید و اهداف مندرج در اساس‌نامه از اموال و املاک اهدایی در راستای مصارف عمومی اعم از عین مال یا منفعت آن بهره برداری می‌کنند.
تفاوت وقف و خیریه
وقف اتفاق ماندگاری است که زمان و مکان ندارد و در طول تاریخ استمرار می‌یابد، واقف با انتخاب متولی پس از مرگ خود نیز می‌تواند اموال خود را آن‌گونه که دلخواه خود است مدیریت کند اما در انجام امور خیر چنین امری میسر نیست. این دو نهاد ارتباط تنگاتنگی با همدیگر دارند و شاید بتوان گفت توسعه جوامع موجب تغییر شکل نهاد وقف به شکل مؤسسات عام‌المنفعه شده است. تفاوت مؤسسات با وقف این است که در وقف عین بودن مطرح است به‌طوری که باید عین موقوفه موجود وقف شود تا شخصیت حقوقی به خود بگیرد ولی در تأسیس مؤسسات عام‌المنفعه ثبت مؤسسه جنبه حقوقی دارد اگرچه عینی وجود نداشته باشد.
در پایان خیریه التیام در کنار شما خیرین عزیز و مددجویان تحت پوشش خود می‌باشد تا قدمی در جهت ساختن دنیایی بهتر بردارد. شما خیرین عزیز از طریق لینک ذیل می‌توانید حمایت‌های خود را به مددجویان خیریه التیام اختصاص دهید.
منابع