کیسۀ صفرا ارگانی در زیر کبد، در بالا و سمت راست شکم قرار دارد. کبد مایعی به نام صفرا ترشح می کند. این مایع در کیسۀ صفرا ذخیره می شود و به هضم غذا به ویژه چربی ها کمک می کند و باعث جذب بهتر ویتامین های محلول در چربی (A, B, K, E) می شود. اگر سلول های کیسۀ صفرا شروع به تکثیر بی رویه و تغییر شکل کنند و سرطانی شوند، بیماری به نام سرطان کیسۀ صفرا/Gallbladder cancer ایجاد می شود. این نوع سرطان شیوع کمی دارد و در اغلب موارد درمان پذیر است. با این حال تشخیص و اقدام به درمان به موقع بسیار حائز اهمیت است.

ریسک فاکتورها

سرطان کیسۀ صفرا نوع نادری از سرطان است که هر کسی می تواند به آن مبتلا شود ولی یکسری فاکتورها، احتمال ابتلا به بیماری را افزایش می دهند:

1. سنگ های کیسۀ صفرا را می توان از اصلی ترین علل ایجاد سرطان کیسۀ صفرا دانست. این سنگ ها از تجمع کلسترول و دیگر مواد در کیسۀ صفرا ایجاد و موجب التهاب مزمن در این ارگان می شوند. با این وجود سنگ کیسۀ صفرا بسیار معمول ولی سرطان کیسۀ صفرا بسیار نادر است.
2. اکثر بیمارانی که سرطان کیسۀ صفرا دارند اغلب چاق هستند و اضافه وزن دارند.
3. این سرطان بیشتر در افراد پیر دیده می شود ولی افراد جوان هم می توانند به این سرطان دچار شوند. میانگین سنی افرادی که سرطان کیسۀ صفرا در آنها تشخیص داده شده ۷۲ سال است.
4. لوزالمعده یا پانکراس ارگانی دیگر است که ترشحاتش به هضم غذا کمک می کند. پانکراس و کیسۀ صفرا ترشحات خود را از طریق یک مجرای مشترک به بخش ابتدایی رودۀ باریک که دوازدهه نامیده می شود می ریزند. برخی افراد در محل اتصال مجاری این دو ارگان نقص دارند که باعث می شود ترشحات پانکراس وارد مجرای صفراوی شوند و به مجاری صفراوی آسیب می رسانند. تداوم این آسیب موجب تغییر در سلول های این ناحیه و در نتیجه سرطان کیسۀ صفرا را باعث می شود.
5. اکثر افرادی که در آنها سرطان کیسۀ صفرا تشخیص داده شده دارای سابقۀ خانوادگی بودند.
6. از دیگر علل بروز این سرطان می توان به سیگار کشیدن، مصرف الکل، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و… اشاره کرد.

علائم

سرطان کیسۀ صفرا ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد یا تشخیص آن دشوار باشد ولی با این حال یک سری علایم عمومی می توانند به تشخیص این سرطان کمک کنند:

1. اکثر افرادی که سرطان کیسۀ صفرا دارند از درد شکم به ویژه بالا و سمت راست شکم شکایت دارند.
2. گاهی حالت تهوع و استفراغ از علائم این سرطان قلم داد می شوند.
3. اگر تودۀ سرطانی به اندازه ای بزرگ شود که مجاری صفراوی را مسدود کند، صفرا نمی تواند از کبد به روده ها تخلیه شود، این نقص باعث می شود مادۀ زرد متمایل به سبز به نام بیلی روبین که در صفرا است در خون جمع شود و در قسمت های مختلف بدن ته نشین شود. به این حالت یرقان می گویند. رنگ زرد یرقان اغلب در پوست و قسمت سفید چشم (صلبیه) دیده می شود. یرقان می تواند به علل مختلفی ایجاد شود.
4. کاهش وزن بدون هیچ دلیلی
5. برآمدگی شکم
6. احساس بیماری و ضعف
7. ادرار تیره
8. مدفوع رنگ روشن و چرب

بسیاری از علائم بالا در بیماری های دیگر هم دیده می شوند و در صورت بروز هر کدام از این علائم به این معنی نیست که شما سرطان کیسۀ صفرا دارید ولی از این جهت که تشخیص به موقع سرطان در درمان آن بسیار حائز اهمیت است، مهم است که توسط پزشک عمومی معاینه شوید و در صورت نیاز آزمایشات بیشتر انجام شود یا به پزشک متخصص ارجاع داده شوید.

درمان

سرطان کیسۀ صفرا در اکثر موارد قابل درمان است ولی درمان بسته به مواردی می تواند متفاوت باشد:

1. سایز و نوع سرطانی که بیمار با آن درگیر است.
2. محلی از کیسۀ صفرا که مورد تهاجم سلول های سرطانی قرار گرفته می تواند متفاوت باشد و بسته به محل نوع درمان هم متفاوت خواهد بود.
3. این موضوع که آیا سلول های سرطانی متاستاز (پخش شدن سلولهای سرطانی) کرده اند یا نه در انتخاب نوع درمان موثر است.
4. سلامت عمومی بیمار

انواع روش های درمانی

1. جراحی: در صورتی که سرطان در مراحل اول تشخیص داده شود و سلول های سرطانی پخش نشده باشند می توان از این روش استفده کرد. در اکثر موارد کل کیسۀ صفرا و غدد لنفاوی اطرافش را خارج می کنند. غدد لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی است که باعث پخش سلول های سرطانی می شود.
2. شیمی درمانی: شیمی درمانی با سرکوب رشد کلیۀ سلول های بدن مانع از رشد بیشتر سرطان می شود. این روش با اهداف مختلفی انجام می شود: قبل از جراحی برای کاهش سایز تومور، بعد از جراحی برای از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده، کنترل سرطان و … .
3. پرتودرمانی: از پرتوهای پر انرژی برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می شود. معمولا از این روش برای درمان سرطان کیسۀ صفرا استفاده نمی شود.
4. گاهی ترکیبی از این روش ها استفاده می شود.

بعد از درمان

پس از تکمیل درمان، پزشک همچنان از بیمار می خواهند تا او را به طور مرتب از نزدیک تحت نظر داشته باشد. رفتن به همه قرارهای بعدی بسیار مهم است. در طول این ملاقات‌ها، پزشکان در مورد علائم سؤال می‌کنند و معاینات فیزیکی انجام می‌دهند و ممکن است آزمایش‌های خون یا آزمایش‌های تصویربرداری مانند CT scan را درخواست کنند تا از بازنگشتن سرطان مطمئن شوند.

پیشگیری

بسیاری از مطالعات نشان داده اند که سرطان کیسۀ صفرا با سبک زندگی ارتباط مستقیم دارد و با سبک زندگی سالم می توان احتمال ابتلا را کاهش داد.

1. الگوی تغذیه ای سالم و متعادل
2. ورزش کردن و فعالیت بدنی کافی
3. وزن متناسب
4. اجتناب از نوشیدنی های الکلی و سیگار کشیدن